Trường THCS Nguyễn Trãi nằm trên địa bàn thôn Phú Quý 3, xã Tam Mỹ Đông, huyện Núi Thành, tỉnh Quảng Nam; nơi trường đóng chân nằm ở vị trí trung tâm xã, có trục đường chính đi ngang qua cổng trường.
Xã Tam Mỹ Đông là xã miền núi của huyện Núi Thành, nằm cách trung tâm huyện lỵ khoản 3km, được tách ra từ xã Tam Mỹ vào tháng 8/2005.
* Tổng quan về nhà trường:
+ Sơ lược về quá trình chuyển đổi của hệ thống giáo dục xã Tam Mỹ và những bước trưởng thành của trường THCS Nguyễn Trãi qua chặng đường 41 năm:
Sau ngày 30/4/1975, đất nước ta hoàn toàn giải phóng, hệ thống giáo dục theo thể chế của chế độ xã hội chủ nghĩa được củng cố và thiết lập lại trên toàn Miền Nam, trong đó có sự nghiệp giáo dục xã Tam Mỹ.
Trường cấp 2 Tam Mỹ ra đời từ đó, có sự tiếp quản cơ sở vật chất của trường Trung học tỉnh hạt Kỳ Sanh và đặt tại ngay vị trí cũ, nay là trường Mẫu giáo công lập Hướng Dương.
Những năm đầu tiên sau ngày giải phóng đất nước, trường có khoản 240 học sinh, được chia thành 6 lớp (1 lớp 9, 1 lớp 8, 2 lớp 6 và 2 lớp 7)
Đến năm 1978, hệ thống giáo dục xã Tam Mỹ được nhập cấp và tách trường, thành 2 đơn vị trường học, gồm cả cấp 1 và cấp 2, gọi là trường PTCS số 1 Tam Mỹ và trường PTCS số 2 Tam Mỹ .
.Trường PTCS Tam Mỹ 1, sử dụng cơ sở của trường cấp 1 Tam Mỹ 1, nằm ngay vị trí của trường THCS Nguyễn Trãi hiện nay (Thôn Phú Quý 3, xã Tam Mỹ Đông).
.Trường PTCS Tam Mỹ 2, sử dụng cơ sở của Trường cấp 1 Tam Mỹ 2, nằm ngay vị trí trường Tiểu học Hoàng Hoa Thám hiện nay (Thôn Trung Chánh, xã Tam Mỹ Tây).
Hệ thống giáo dục PTCS được duy trì trong vòng 11 năm, từ năm 1978 đến năm 1989, có nhiệm vụ đào tạo giáo dục học sinh bậc PTCS gồm từ lớp 1 đến lớp 9.
Về cơ sở vật chất, trang thiết bị của cả 2 trường trong những năm 80, nói chung là rất nghèo nàn, diện tích khuôn viên nhà trường rất chật hẹp, phòng ốc thiếu thốn và xuống cấp nghiêm trọng, đa số tận dụng lại cơ sở cũ, đã được xây dựng từ những năm 1960, 1970.
Đến năm 1989, hai trường PTCS Tam Mỹ 1 và Tam Mỹ 2 được tách cấp và nhập trường thành một trường Phổ thông cấp 2 Tam Mỹ, cơ sở đóng tại trường THCS Nguyễn Trãi hiện nay. Nhà trường có nhiệm vụ đào tạo, giáo dục học sinh cấp 2, từ lớp 6 đến lớp 9.
Trong những năm đầu mới sát nhập, trường có khoản 360 học sinh và được chia thành 9 lớp, từ lớp 6 đến lớp 9. Cơ sở vật chất (CSVC) vẫn còn nghèo nàn; trường có được 8 phòng học (4 phòng xây dựng từ năm 1960 và 4 phòng xây dựng từ năm 1972) và 2 phòng làm việc, vừa là phòng hiệu trưởng, phó hiệu trưởng cùng chung với phòng thiết bị, thư viện; diện tích vườn trường chừng 4000m2.
Đến những năm 1992-1994, trường được xây dựng thêm 5 phòng học mới và 4 phòng thay thế, trường có được 9 phòng học.
Năm 1994, trường được đổi tên thành trường THCS Tam Mỹ, với quy mô trên 700 học sinh và được chia thành 16 lớp; bộ máy tổ chức và quản lý cũng dần tăng theo, trường có 35 cán bộ, giáo viên, nhân viên (CBGVNV), trong đó Ban giám hiệu: 3, nhân viên:1, Tổng phụ trách: 1, Giám thị: 1 và 29 giáo viên.
Bắt đầu từ năm 1996 đến năm 2000, số lượng học sinh (HS) mỗi năm một tăng dần, từ 800 HS tăng lên đến 1000 HS, từ 16 lớp tăng lên đến 23 lớp nhưng diện tích, khuôn viên vườn trường chỉ nới rộng được thêm 2000m2, diện tích tổng thể khi đó chừng 6000m2, phòng học lại thiếu, có những lúc phải dạy học nhờ ở hội trường Hợp tác xã III (cũ), dạy học Thể dục trên sân bóng đá Gò Gai.
Trong những năm từ năm 2000 đến năm 2005, số lượng HS tăng dần đến lúc cao nhất là 1.196 HS và được chia thành 27 lớp.
Nhu cầu mở rộng quy mô trường lớp được đặt ra, mang tính bức bách để giải quyết tình trạng quá tải về số lượng, xuống cấp về CSVC.
Được sự quan tâm của các cấp lãnh đạo, cấp uỷ Đảng và chính quyền địa phương cùng với nhà trường đã quyết tâm và nỗ lực thực hiện đề án xây dựng trường tầng từ nguồn công trái giáo dục của UBND tỉnh, nhiều lần làm việc về quy hoạch, giải phóng mặt bằng, đền bù, giải toả, di dời mồ mả, chuyển đổi đất…để trường có được diện tích đủ chuẩn và khuôn viên hoàn thiện, diện tích vườn trường hiện nay là 13.353m2 và trường được xây dựng 14 phòng học tầng, 1 dãy phòng làm việc, 1 dãy phòng chức năng, phòng thí nghiệm, phòng thư viện, cùng với các công trình và hạng mục khác, có tường rào bao quanh, với tổng kinh phí là 2,7 tỉ đồng.
Bộ máy tổ chức quản lý đến lúc này, gồm 55 CBGVNV, có đầy đủ cơ cấu tổ chức theo quy định.
Từ năm 2005, nhiệm vụ mới được đặt ra với nhà trường cũng như các cấp uỷ Đảng, chính quyền và nhân dân địa phương, đó là xây dựng trường đạt chuẩn quốc gia.
Cũng từ đây tiêu chuẩn CSVC, một trong 5 tiêu chuẩn của trường đạt chuẩn quốc gia, được đặt lên hàng đầu và bắt tay thực hiện theo đề án: Trường THCS Tam Mỹ đạt chuẩn quốc gia.
.Từ năm 2006 trường được UBND huyện đầu tư xây dựng tường rào, cổng ngỏ phía trước, với mức kinh phí 118 triệu đồng; Hội cha mẹ học sinh đầu tư xây dựng nhiều hạng mục như 2 nhà xe HS với kinh phí 26 triệu đồng, hệ thống thoát nước 35 triệu đồng và nhiều hạng mục khác như cải tạo các phòng thư viện, thiết bị, phòng Tin học, phòng Đoàn đội, phòng Công đoàn, phòng y tế, phòng thường trực …Tổng kinh phí 162 triệu đồng. Nhà trường xây dựng nhà xe cho giáo viên, trang bị máy vi tính cho phòng Tin học, xây dựng phòng truyền thống và các hạng mục khác với tổng kinh phí 82 triệu đồng. Đến ngày 14/9/2007 Trường được đổi tên thành: Trường THCS Nguyễn Trãi, theo QĐ số: 3139/QĐ-UBND của UBND huyện Núi Thành.
UBND xã Tam Mỹ Đông đầu tư trang bị cho các phòng bộ môn 12,6 triệu đồng; các cá nhân và đoàn thể chung quanh đã hỗ trợ tiền bạc, công sức có giá trị hàng trăm triệu đồng cho các nội dung và hạng mục khác.
Đến tháng 3/2008 trường đã được UBND xã Tam Mỹ Đông đầu tư xây dựng hoàn thiện sân trường bê tông, bồn hoa, đường đi nội bộ với kinh phí 192 triệu đồng và nhà trường đã hoàn thiện về cơ sở vật chất theo yêu cầu trường đạt chuẩn quốc gia.
Ngày 15/8/2008 UBND tỉnh ra quyết định công nhận Trường THCS Nguyễn Trãi đạt trường chuẩn quốc gia giai đoạn 2001-2010.
Đến hôm nay, trường có được một cơ ngơi khang trang, xanh - sạch - đẹp, một môi trường an toàn lành mạnh, một không gian hài hoà thoáng mát với những cấu trúc hợp lý và được xem như là một trung tâm văn hoá của xã nhà.
+ Những thành quả đã đạt được về lĩnh vực giáo dục qua 41 năm phát triển và trưởng thành:
Trong 41 năm qua nhà trường đã đào tạo biết bao thế hệ trẻ, từ những ngày đầu khó khăn tạm bợ, cho đến những ngày đầy đủ khang trang, thấm nhuần lời dạy chủ Chủ tịch Hồ Chí Minh: “Dù khó khăn đến đâu, thầy và trò cũng ra sức thi đua dạy tốt, học tốt”; hằng năm nhà trường đã có từ 100 đến 300 HS được tốt nghiệp THCS, đi học tiếp lên bậc trung học, học nghề hay ra đời tham gia lao động sản xuất, xây dựng quê hương, gia đình trên khắp mọi miền của Tổ quốc. Đã có những kỹ sư, những bác sỹ, những nhà giáo, những cán bộ, những doanh nhân thành đạt, những công nhân, những công dân có ích cho đất nước…
Qua từng năm, trường đã đào tạo, bồi dưỡng được một lượng khá lớn HS tham gia và các đội tuyển học sinh giỏi các cấp và đã đạt học sinh giỏi qua các kỳ thi, trở thành những gương mặt xuất sắc tiêu biểu ngay trong khi còn ngồi trên ghế nhà trường và gối đầu cho những năm học kế tiếp.
Từ năm 2005 đến năm 2016 trường đã có 455 giải HS giỏi cấp huyện, 25 giải HS giỏi cấp tỉnh, đạt 148 sáng kiến kinh nghiệm cấp huyện, 25 sáng kiến kinh nghiệm cấp tỉnh, 188 lượt CBGVNV đạt danh hiệu Chiến sỹ thi đua cấp cơ sở, đạt 3 CSTĐ cấp tỉnh, 225 lượt CBGVNV đạt danh hiệu Lao động tiên tiến và nhiều danh hiệu cao quý khác.
Trường đã đạt được 25 năm danh hiệu tập thể lao động tiên tiến, được UBND huyện tặng thưởng; 4 năm liền được Sở GD-ĐT Quảng Nam tặng giấy khen là đơn vị hoàn thành xuất sắc nhiệm vụ (Từ năm 2005 đến năm 2009); 6 năm liền được UBND tỉnh Quảng Nam tặng giấy khen Tập thể xuất sắc tiêu biểu (2007-2013); Năm học 2007-2008 được UBND tỉnh quyết định công nhận Trường đạt chuẩn quốc gia giai đoạn 2001-2010 vào ngày 15/8/2008.
Năm học 2008-2009 trường được UBND tỉnh tặng bằng khen: Đơn vị hoàn thành xuất sắc nhiệm vụ.
Đến tháng 8/2011 tách chia thành 2 trường: THCS Nguyễn Trãi và THCS Lê Văn Tâm.
Quy mô giảm dần: Năm học 2011-2012 trường có 14 lớp với 519 HS (không chia tách lớp 9), 34 CBGVNV; năm học 2012-2013 trường có 12 lớp với 453 học sinh.
Năm học 2016-2017 trường có 11 lớp với 381 HS, 34 CBGVNV. Trường tiếp tục thực hiện nhiệm vụ GD PT cấp THCS theo mục tiêu đào tạo.